Την ώρα της λειτουργίας είχα…τα ψάρια στο νου μου!

Μέτρο νηστείας

«Για να έχει τη χάρη, πρέπει να είναι εγκρατής σε όλα ο άνθρωπος: στις κινήσεις, στην ομιλία, στην όραση, στους λογισμούς, στην τροφή. Για κάθε είδους εγκράτεια βοηθάει η μελέτη του λόγου του Θεού. Η οσία Μαρία η Αιγυπτία πήρε με τα δάκτυλά της λίγους κόκκους σιτάρι από τον Άγιο Ζωσιμά και είπε: «Αρκετό με τη χάρη του Θεού». Πρέπει να μάθουμε να τρώμε όσο γίνεται λιγότερο – αλλά με διάκριση κι αυτό, ανάλογα με την εργασία μας. Το μέτρο της εγκράτειας πρέπει να είναι τέτοιο που να παραμένει η καρδιά στη προσευχή μετά το φαγητό.

Μια φορά μου ήρθε ο λογισμός ν’ αγοράσω λίγα φρέσκα ψάρια. Δικά μου χρήματα δεν είχα· είχα όμως τα χρήματα της Μονής και θα μπορούσα ν’ αγοράσω· δεν ήθελα όμως να χαλάσω την τάξη της ζωής μου. Ο λογισμός όμως με παρέσυρε σε τέτοιο σημείο, ώστε και στην εκκλησία, την ώρα της λειτουργίας είχα τα ψάρια στο νου μου. Τότε κατάλαβα με το έλεος του Θεού πως αυτό ήταν ενέργεια του εχθρού και πως η χάρη βοηθά να τρώμε λίγο, ενώ το δαιμόνιο μας σπρώχνει στα πολλά και νόστιμα φαγητά.

Τρεις μέρες βασανιζόμουν απ’ αυτό το λογισμό, και μόλις που κατόρθωσα να απελευθερωθώ με την προσευχή και τα δάκρυα. Τόσο δύσκολο είναι να παλέψεις ακόμα και με τέτοιους μηδαμινούς λογισμούς.

Στο μετόχι πάλι μου συνέβη το εξής: Τρώγω μέχρι να χορτάσω, και μετά από δύο ώρες μπορώ να φάω άλλο τόσο. Άρχισα να ζυγίζομαι και παραδόξως βλέπω πως σε τρεις μέρες έβαλα τρεις οκάδες. Κατάλαβα πως αυτό ήταν πειρασμός, γιατί εμείς οι μοναχοί οφείλουμε ν’ αποξηραίνουμε το σώμα μας, για να μην υπάρχουν σ’ αυτό εμπαθείς κινήσεις που παρεμποδίζουν την προσευχή. Το χορτάτο σώμα δυσκολεύει την καθαρή προσευχή και το Πνεύμα του Θεού δεν έρχεται σε χορτασμένη κοιλιά. Πάντως πρέπει να ξέρουμε από πείρα το κατάλληλο για μας μέτρο της νηστείας, για να μην αδυνατίσουμε, ώστε να μην μπορούμε να εκτελούμε το διακόνημά μας. Γνώρισα έναν υποτακτικό που με τη νηστεία εξήρανε τον εαυτό του, αλλά αδυνάτισε και πέθανε πρόωρα». (Όσιος Σιλουανός ο Αγιορείτης)

 Η  αληθινή νηστεία

Κατεύνασε τα κύματα των άτοπων επιθυμιών, απόκρουσε τη ζάλη των πονηρών λογισμών, διάσωσε το σκάφος της ψυχής σου, δείξε μεγάλη εμπειρία και ήδη έχεις γίνει άριστος κυβερνήτης. Όλων δε αυτών βάση και ­δάσκαλος να είναι η νηστεία· όταν δε λέγω νηστεία, δεν εννοώ αυτή που κάνουν οι πολλοί άνθρωποι, αλλά την αληθινή νηστεία, όχι μόνο την αποχή από τα φαγητά, αλλά και την αποχή από τα αμαρτήματα· διότι δεν αρκεί η φύση της νηστείας, να απομακρύνει από τα αμαρτήματα αυτούς που νηστεύουν, εάν δεν γίνεται με τον σωστό τρόπο. Διότι και ο αθλητής, λέγει, δεν στεφανώνεται, εάν δεν αγωνιστεί σύμφωνα με τους νόμους της αθλήσεως. Για να μη χάσουμε το στεφάνι της νηστείας, αν και έχουμε υπομείνει τους κόπους της, ας μάθουμε πώς και με ποιό τρόπο πρέπει να την εφαρμόζουμε. Διότι και ο Φαρισαίος εκείνος νήστεψε, αλλά μετά τη νηστεία εκείνη κατέβη από το ναό έρημος και κενός από τους καρπούς της. Ο τελώνης πάλι δεν νήστεψε, και όμως αυτός που δεν νήστεψε ξεπέρασε στην αρετή αυτόν που νήστευε, για να μάθεις ότι δεν υπάρχει καμία ωφέλεια από τη νηστεία, αν δεν την  ακολουθούν και όλα τα άλλα.

Τιμή της νηστείας δεν είναι η αποχή από φαγητά, αλλά η απομάκρυνση από τα αμαρτήματα· γι’ αυτό εκείνος που περιορίζει τη νηστεία μόνο στην αποχή των τροφών, αυτός είναι εκείνος που κατ’ εξοχήν την περιφρονεί. Νηστεύεις; Δείξε το με έργα. Ποιά έργα; «Εάν δεις πτωχό να τον ελεήσεις· εάν δεις τον εχθρό σου, να συμφιλιωθείς μαζί του· εάν δεις όμορφη γυναίκα στο δρόμο σου, να την προσπεράσεις και να μη την προσέξεις. Δηλαδή να μη νηστεύει μόνο το στόμα, αλλά και τα μάτια, και η ακοή, και τα πόδια, και τα χέρια, και όλα τα μέλη του σώματός μας. Να νηστεύουν τα χέρια με το να μένουν καθαρά από την κλεψιά και την πλεονεξία, να νηστεύουν τα πόδια με το να απομακρύνονται από τους δρόμους που οδηγούν στην παρανομία · να νηστεύουν τα μάτια με το να μάθουν να μη προσηλώνονται ποτέ σε όμορφα πρόσωπα, και να μη περιεργάζονται ξένα κάλλη. Διότι τροφή των ματιών είναι το να βλέπουν αλλά αν είναι αμαρτωλά και παράνομα αυτά που βλέπουν, τότε εξουδετερώνεται η νηστεία και ανατρέπει όλη τη σωτηρία της ψυχής. Θα ήταν από τα πλέον παράλογα, εξ αιτίας της νηστείας, να απέχουμε από τα φαγητά αλλά με τα μάτια μας να μην αποφεύγουμε την τροφή που απαγορεύεται! Δεν τρως κρέας; Δεν πρέπει να «φας» και ακολασία  με τα μάτια! Ας νηστεύει και η ακοή σου· νηστεία δε της ακοής είναι να μη δέχεται κακολογίες και διαβολές διότι λέγει· «ψεύτικα λόγια και φήμες μη  παραδεχτείς». Ας νηστεύει και το στόμα από λόγους αισχρούς και βρισιές. Διότι ποιά ωφέλεια υπάρχει όταν αποφεύγουμε μεν να τρώμε ψάρια και κοτόπουλα, αλλά κατατρώγουμε και δαγκώνουμε τους αδελφούς μας; 

 (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)

 Συμβουλές για τη νηστεία

Αν σου είναι εύκολο, δίνε στην κοιλιά σου  τροφή χορταστική και ευκολοχώνευτη, ώστε με τον χορτασμό να ικανοποιήσουμε την αχόρταστη όρεξή της, ενώ με την σύντομη χώνευση να σωθούμε από τη σαρκική πύρωση σαν από μάστιγα. Ας εξετάσουμε και θα βρούμε πως τα περισσότερα από τα φαγητά που «φουσκώνουν» ερεθίζουν τη σάρκα.

• Κυριάρχησε στην κοιλιά σου, πριν κυριαρχήσει αυτή πάνω σου, και τότε θα αναγκαστείς να νηστεύεις γεμάτος ντροπή.

• Ας περικόψουμε τις απαιτήσεις της κοιλιάς με τη σκέψη του αιωνίου πυρός. Μερικοί που υποτάγηκαν σ’ αυτή, έφθασαν στην ανάγκη στο τέλος, να αποκόψουν από τις ασθένειες τα μέλη του σώματός τους και πέθαναν έτσι σωματικά και ψυχικά. Ας ερευνήσουμε και οπωσδήποτε θα διαπιστώσουμε πως τα ηθικά μας ναυάγια προέρχονται μόνο από τη γαστριμαργία.

• Ο νους του νηστευτή προσεύχεται καθαρά και προσεχτικά, του δε ακρατή είναι γεμάτος από ακάθαρτες εικόνες. Ο χορτασμός της κοιλιάς ξέρανε τις πηγές των δακρύων. Όταν όμως, αυτή με τη στέρηση  αποξηράθηκε, δημιούργησε τα κύματα των δακρύων.

• Εξέταζε τον εαυτό σου την πρώτη ώρα της ημέρας και το μεσημέρι και την τελευταία προ του φαγητού, και θα καταλάβεις έτσι την ωφέλεια της νηστείας. Το πρωί (που δεν πεινάς) οι λογισμοί σκιρτούν και περιπλανώνται εδώ κι εκεί, κατά το μεσημέρι  ατονούν κάπως, και κατά το ηλιοβασίλεμα έχουν εντελώς ταπεινωθεί.

• Θλίβε την κοιλιά και οπωσδήποτε θα κλείσεις και το στόμα διότι η γλώσσα ισχυροποιείται από τα πολλά φαγητά. Να πολεμάς  συνεχώς εναντίον της και να επαγρυπνείς συνεχώς πάνω της. Εάν εσύ κοπιάσεις λίγο, αμέσως και ο Κύριος σε βοηθά.

• Εκείνος που γεμίζει την κοιλιά με πολλά φαγητά, πλάτυνε τα έντερα, ενώ εκείνος που της εναντιώνεται, τα στένευσε. Και όταν αυτά στενεύσουν, δεν χρειάζονται πολλά φαγητά, οπότε κατά φυσικό τρόπο πλέον μαθαίνομε να νηστεύουμε.

• Όταν βρεθείς σε πλούσιο τραπέζι, φέρε εμπρός σου τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως ίσως έτσι συγκρατήσεις λίγο το πάθος. Και ενώ πίνεις, μη παύεις να θυμάσαι το ξύδι και τη χολή του Δεσπότη σου. Έτσι ή θα εγκρατευθείς ή τουλάχιστον, αν δεν εγκρατευθείς, θα ταπεινωθείς (συγκρίνοντας τη πολυφαγία σου με το πάθος του Χριστού), αναστενάζοντας.

•Μη πλανάσαι! Ούτε από τη δουλεία του Φαραώ πρόκειται να ελευθερωθείς ούτε το άνω Πάσχα θα αντικρίσεις, εάν δεν γευτείς παντοτινά «πικρίδες και άζυμα». Πικρίδες είναι η βία και κακοπάθεια της νηστείας, και άζυμα το χωρίς φυσίωση(εγωισμό) φρόνημα.

(Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)