Κέρκυρα· σύντομη ιστορική αναδρομή (με πλούσιο φωτογραφικό υλικό)

Στην αρχαιότητα η Κέρκυρα αναφέρεται με διάφορες ονομασίες: Δρέπανον, Μάκρις, Σχερία, Φαιακία, Κόρκυρα, Κέρκυρα. Στον Μεσαίωνα επεκράτησε η ονομασία Κορυφοί,Κορφοί,Κορυφώ. Από τον 6ο π.Χ. αιώνα η παράδοση την ταυτίζει με την ομηρική χώρα των Φαιάκων, ο βασιλιάς της οποίας Αλκίνοος και η κόρη του Ναυσικά είχαν φιλοξενήσει τον ναυαγισμένο Οδυσσέα στον τελευταίο σταθμό του πριν από την επάνοδό του στην Ιθάκη.

Νεολιθικά ευρήματα φανερώνουν ότι η Κέρκυρα κατοικείτο από πολύ παλιά χρόνια. Η πρώτη γνωστή όμως ιστορική αποίκηση πραγματοποιήθηκε από Ερετριείς της Εύβοιας κατά την περιοδο 775-750 π.Χ., και από τους Κορινθίους γύρω στο 734 π.Χ.

Ύστερα από διάφορες καταστρεπτικές επιδρομές πειρατών και ιδιαίτερα μετά την επιδρομή των Ιλλυριών το 229 π.Χ., οι Κερκυραίοι ζήτησαν την προστασία των Ρωμαίων (της νέας τότε ανερχόμενης δύναμης) οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν αμέσως. Έτσι η Κέρκυρα ήταν το πρώτο ελληνικό μέρος πού περιήλθε στην κυριαρχία των Ρωμαίων (229 π.Χ.). Το σημαντικότερο γεγονός στα χρόνια της Ρωμαϊκής περιόδου ήταν η διάδοση του Χριστιανισμού στο νησί, στα χρόνια του αυτοκράτορα Τιβέριου (14-37 μ .Χ.), από τους ισαποστόλους Ιάσονα και Σωσίπατρο.

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Κέρκυρα υπέφερε από επιδρομές Βανδάλων (6ος αι.), Γότθων (550 μ.Χ.) και Σαρακηνών, καθώς και από τούς Νορμανδούς οι οποίοι την κατέλαβαν και την κατείχαν κατά διαστήματα από το 1081 μέχρι το 1147 μ.Χ., από τούς οποίους την απελευθέρωσε το 1147 ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός.

Το 1204 μ.Χ. μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους και την κατάληψη πλείστων βυζαντινών εδαφών, η Κέρκυρα πέρασε διαδοχικά στην εξουσία της Βενετίας (1204-1214), των Ελλήνων του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1214-1258), των Νορμανδών της Σικελίας (1258-1267), και των Ανδηγαυών του βασιλείου της Νεαπόλεως (1267-1386). Με την κατάκτηση του 1267 από τον Κάρολο ντ’ Ανζού των Ανδηγαυών, άρχισε για την Κέρκυρα και τα Επτάνησα η Λατινοκρατία η οποία ήταν ιδιατέρως μακρά και διήρκεσε μέχρι τον 19ο αιώνα.

Κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Ανδηγαυών βασιλέων, φανατικών Ρωμαιοκαθολικών, οι Ορθόδοξοι ευγενείς διώχθηκαν από τις χωροδεσποτείες τους οι οποίες δόθηκαν σε Γάλλους και Ιταλούς φεουδάρχες. Ο μητροπολιτικός θρόνος Κερκύρας καταργήθηκε και στη θέση του τοποθετήθηκε Λατίνος Αρχιεπίσκοπος. Ο Ορθόδοξος Μητροπολίτης αντικαταστάθηκε από «Μέγαν Πρωτοπαπάν», τον οποίον εξέλεγαν «τριανταδύο λογάδες Ιερείς του Γραικικού δόγματος μετά ισάριθμων ευγενών Κερκυραίων». Ο Κάρολος ντ’ Ανζού κατήργησε όλα τα προνόμια του Ορθοδόξου κλήρου που είχαν δοθεί με χρυσόβουλλα βυζαντινών αυτοκρατόρων. Στα χρόνια της Λατινοκρατίας οι Ορθόδοξοι ιερείς εχειροτονούντο από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων.

Το 1386μ.Χ., το Μέγα Συμβούλιο των Ευγενών της Κέρκυρας, εν όψει των κινδύνων που διέτρεχε το νησί από την αδυναμία του βασιλείου των Ανδηγαυών (Νεαπόλεως), έθεσε την Κέρκυρα υπό την προστασία της Βενετίας. Έτσι η Βενετία κατέλαβε ειρηνικά την Κέρκυρα και όλα τα Επτανησα. Η δεύτερη αυτή Ενετοκρατία θα διαρκούσε τέσσερις αιώνες (1386-1797).

Η Ενετική διακυβέρνηση ήταν λιγότερο καταπιεστική από εκείνη των Ανδηγαυών αλλά διατήρησε την κατάσταση της Ορθοδόξου Εκκλησίας όπως τη βρήκε από το προηγούμενο καθεστώς. Παρά το ότι οι Ενετοι επεδίωκαν να μετριάσουν τα δεινά της Ορθοδόξου Εκκλησίας για πολιτικούς λόγους, εν τούτοις παρέμενε έντονος ο φανατισμός των Λατίνων επισκόπων, «καταθλιβόντων δια παντοειδών αυθαιρεσιών και κακώσεων τους Ορθοδόξους, και η επιμονή αυτών του σφετερίζεσθαι τα δικαιώματα και καταπατείν και αυτά τα ολίγα προνόμια τα οποία έκπαλαι απελάμβανεν η Ορθόδοξος Εκκλησία»

Το 1578 με διαταγή του Δόγη, «πανδήμως εκηρύχθη ο Πρωτοπαπάς ανεξάρτητος οιουδήποτε ανωτέρου είτε Γραικού είτε Λατίνου, δυνάμει της αυτού εκλογής εξασκών πάσαν πνευματικήν εξουσίαν». Ουσιαστικά ο Μέγας Πρωτοπαπάς είχεν επισκοπική δικαιοδοσία και εξηρτάτο άπ’ ευθείας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Οι Ενετοί διετήρησαν την «έπιχώριον διοίκησιν», με το Συμβούλιο των Κερκυραίων το οποίο στην αρχή ήταν «δημοτικό» αλλά σταδιακά μετεβλήθη σε ολιγαρχικό, αποβαλλομένων των «μετερχομένων βάναυσους τέχνας». Έκτοτε καθορίστηκαν τρεις ταξεις: η των Ευγενών (Nobili), η των Αστών (Civilli), και η του «εργατικού και χύδην λαού» (Popolari). Κατά το 1572 «εψηφίσθη η σύστασις βιβλίου εν ω κατεγράφοντο τα ονόματα των απαρτιζόντων το σώμα των ευγενών»,το λεγόμενο Libro d’ oro. Έτσι η διοίκηση της Κέρκυρας από τους Ενετούς οργανώθηκε κατά το πρότυπο του αριστοκρατικού πολιτεύματος της Βενετίας.

Κατά την Ενετοκρατία παρουσιάζεται το φαινόμενο των «Stradioti». Αυτοί ήσαν στην πλειοψηφία τους Έλληνες από τις Τουρκοκρατούμενες κυρίως περιοχές, οι οποίοι προσήρχοντο στην υπηρεσία του στρατού της Βενετίας και ελάμβαναν μέρος στους Τουρκοβενετικούς πολέμους του 15ου μέχρι 18ου αίώνα. Τους «Στρατιώτας» αυτούς, και κυρίως όσους ανδραγαθούσαν, τους αντάμοιβαν με αξιώματα και τιμητικές διακρίσεις, καθώς και με κτηματικές χορηγίες. Οι πλείστοι από αυτούς ήσαν Πελοποννήσιοι, άλλοι από τα νησιά, και άλλοι από τη Δαλματία (κυρίως Αλβανοί).

Κατά τον Τουρκοβενετικό πόλεμο του 1684-1689 οι Ενετοί, με αρχιστράτηγο τον Φραγκίσκο Μοροζίνη και με πλήθος Ελλήνων εθελοντών στο στρατό τους, κατέλαβαν ολόκληρη την Πελοπόννησο η οποία με τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) αναγνωρίστηκε ως Ενετική κτήση. Η ειρήνη όμως υπήρξε πρόσκαιρη. Το 1715 οι Τούρκοι αντεπετέθηκαν και κατόρθωσαν να ανακαταλάβουν ολόκληρη την Πελοπόννησο, οπότε ο Ενετικός στρατός και οι Έλληνες εθελοντές απεσύρθησαν στα Επτάνησα. Τον Αύγουστο του 1716 οι Τούρκοι επιτέθηκαν στην Κέρκυρα αλλά αποκρούσθηκαν και αποσύρθηκαν στις 11/8/1716, γεγονός που αποδόθηκε σε θαύμα του αγίου Σπυρίδωνος. Στις 21/7/1718 υπεγράφη ειρήνη με τη Συνθήκη του Πασσάροβιτς, οπότε άρχισε νέα ειρηνική περίοδος ευημερίας για τα Επτάνησα.

«Πληθύς λαού εκ της Πελοποννήσου και της άλλης Ελληνικής δορυαλώτου χώρας μεταβαίνουσα εις τας νήσους, όπως διαφύγη την μάστιγα της βαρβάρου δουλείας, επολυανθρώπει τας νήσους και συνειργάζετο εις ευπορίαν δημοσίου και ιδιώτου»

Το 1797 η Βενετία κατελήφθη από τα στρατεύματα του Μ. Ναπολέοντα και έπαυσε να είναι ανεξάρτητο κράτος, οπότε έληξε και η τεσσάρων αιώνων Ενετοκρατία στα Επτάνησα. Στις 26/6/1797 οι Γάλλοι κατέλαβαν ειρηνικά τα νησιά, τα οποία τους δόθηκαν και επισήμως με τη συνθήκη του Καμποφόρμιο (17/10/1797).

Η πρώτη αυτή Γαλλοκρατία διήρκεσε μόνο 20 μήνες (26/6/1797-20/2/1799), διότι οι αντίπαλοι του Ναπολέοντα αντέδρασαν δυναμικά. Τον Φεβρουάριο του 1799 ηνωμένος Ρωσσοτουρκικός στόλος από τον ναύαρχο Ουσακώφ κατέλαβε την Κέρκυρα και τα άλλα νησιά. Στις 21/3/1800 υπεγράφη συνθήκη μεταξύ Ρωσσίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με την οποία συνεστήθη η αυτόνομος «Επτάνησος Πολιτεία» με πρωτεύουσα την Κέρκυρα. Το νέο κράτος ήταν τυπικά υποτελές στην Υψηλή Πύλη αλλά ουσιαστικά ήταν υπό την προστασία της Ρωσσίας.

Με την ίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας ανασυστάθηκε, υστέρα από έξη αιώνες, η Μητρόπολις Κερκύρας. Στις 2/2/1800 χειροτονήθηκε πρώτος Μητροπολίτης ο Ιωάννης Βαπτιστής Κιγάλας. Η αυτόνομη Επτανησιακή Πολιτεία διατηρήθηκε μέχρι το 1807 και κατά τη διάρκεια της η Κέρκυρα απόλαυσε ειρήνη και οικονομική πρόοδο.

Στις 12/8/1807, με τη Συνθήκη του Τιλσίτ μεταξύ Ρωσσίας και

Ναπολέοντος, κατελύθη η ανεξαρτησία της Επτανήσου η οποία παραχωρήθηκε και πάλι στη Γαλλία. Η δεύτερη αυτή Γαλλοκρατία διήρκεσε μέχρι το 1815, οπότε, μετά την ήττα και την απομάκρυνση του Ναπολέοντα, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Αυστρία, Ιταλία, Ρωσσία) συμφώνησαν να δοθούν τα Επτάνησα στην Αγγλία. Με τη Συνθήκη των Παρισσίων (5/11/1815) εγκαθιδρύθηκε η «Ιόνιος Πολιτεία» υπό την «προστασία» (=κυριαρχία) της Αγγλίας, με πρώτο Μεγάλο Λόρδο Αρμοστή τον Sir Thomas Maitland.

Η Αγγλοκρατία στα Επτάνησα διήρκεσε μέχρι το 1864. Μετά την εκθρόνηση του Όθωνα και την εκλογή του Δανού πρίγκηπα Γεωργίου ως νέου βασιλιά των Ελλήνων, η Αγγλία παρεχώρησε τα νησιά στην Ελλάδα (21/5/1864), και από τότε αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους.

Πηγή: Ιερομ. Σωφρονίου Γ. Μιχαηλίδη, Η εις Κέρκυραν και Κύπρον οικογένεια Βαρλαάμ – Συμβολή στη μελέτη των ιστορικών δεσμών Κύπρου και Επτανήσου, § Κέρκυρα Σύντομη ιστορική αναδρομή, Λάρνακα – Κύπρος 2011