Σωματικός θάνατος, πνευματικός θάνατος και ευθανασία
3 Ιουνίου 2015
Στρεφόμενος προς την κοσμική αντίληψη ο άνθρωπος, ξεκομμένος από κάθε μεταφυσική αναζήτηση, μπορεί να αντιλαμβάνεται τον θάνατο ως λύτρωση από τον πόνο. Ο θάνατος προσεγγίζεται ως δικαίωμα146 που επιλέγεται χρονικά μέσα από τις αξίες του ωφελιμισμού και της ελλογιμότητας και όχι γεγονός που υπερβαίνει τον άνθρωπο. Το ανθρώπινο σώμα θεάται μηχανιστικά ως χαλασμένο μηχάνημα χωρίς σημασία ως δημιούργημα του Θεού. Όταν η ζωή αποτιμάται με ευδαιμονιστικά κριτήρια τότε και ο θάνατος αντιμετωπίζεται αναλόγως. Η ευθανασία ταυτίζεται με την αποφυγή αυτού που δεν προκαλεί ευχαρίστηση.
Η ελευθερία από τον κτιστό κόσμο σημαίνει ότι η αλήθεια147 για το είναι του ανθρώπου βρίσκεται πέρα από τον κόσμο αυτό. Η βιολογική ζωή δεν προσδιορίζει τη συνολική πορεία του ανθρώπου. Η ζωή επεκτείνεται και μετά το βιολογικό θάνατο, ο τρόπος με τον οποίο ζει και πεθαίνει κάποιος έχει συνέπεια στην αιώνια148 κατάστασή του. Όρος για να εδραιωθεί μια χριστιανική ηθική149 που οδηγεί στη σωτηρία μπορεί να είναι η νοητική εμπειρία σύμφωνη με το πνεύμα του Θεού και όχι της πεπερασμένης ανθρώπινης διανοητικής κατάστασης.
Το νόημα150 που μπορεί να βρει ο άνθρωπος στο θάνατο είναι σε αυτό που βρίσκεται πέρα από αυτόν. Δώρο του Θεού στον άνθρωπο η ελευθερία του με την οποία επιλέγει να υπάρξει ως πρόσωπο. Χωρίς το πρόσωπο το άτομο υποκύπτει στους φυσικούς νόμους της αναγκαιότητας. Η ελευθερία διαδραματίζει σημαντικό παράγοντα διότι σε διαφορετική περίπτωση ο άνθρωπος θα αισθανόταν ότι του επιβάλλεται μια κατάσταση ή ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει ξένους προς αυτόν οδηγίες.
Η ζωή του ανθρώπου δεν περιορίζεται στη διατήρηση των βιολογικών αναγκών. Επεκτείνεται στην ολοκλήρωσή του ως προσώπου κατά τον τρόπο με τον οποίο ο Θεός τον δημιούργησε. Ο θάνατος δε σημαίνει την παύση των βιολογικών λειτουργιών αλλά τη ματαίωση της προσπάθειας να υπάρξει ως πρόσωπο. Ο πνευματικός θάνατος, κατόπιν αυτού, οδηγεί τον άνθρωπο στον αφανισμό του κατά τον οποίο η διατήρηση της βιολογικής ύπαρξης χάνει το περιεχόμενό της.
Κατά την Ορθόδοξη διδασκαλία υπάρχει πνευματικός και σωματικός θάνατος151. Ο πνευματικός είναι η ρήξη της κοινωνίας του ανθρώπου από τον Θεό και ο σωματικός ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Η αιώνια ζωή δίνεται από τον Θεό, επομένως ο θάνατος είναι χωρισμός από Εκείνον. Ενώ ο σωματικός θάνατος είναι πρόσκαιρος ο πνευματικός μπορεί να είναι οριστικός.
Η ζωή για την Εκκλησία σημαίνει την κοινωνία των προσώπων ως μέλη του σώματος του Χριστού, ζωντανών και κεκοιμημένων, αιωνίως. Υπό το πρίσμα αυτό, δεν υπάρχει όριο που να διαχωρίζει τη ζωή και το θάνατο. Στη Θεία Ευχαριστία εκφράζεται η ενότητα και συμμετοχή ζώντων και κεκοιμημένων στην ευχή της Αναφοράς, όπως και σε κάθε Μυστήριο όπου όλες οι γενεές συσχετίζονται.
