«Ο Ντελακρουά σκηνοθετεί το ’21» (Κατερίνα Χουζούρη)

Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καλωσορίζει το φθινόπωρο με μια σειρά από εκδηλώσεις, μεταξύ αυτών και με την έκθεση «Ο Ντελακρουά   σκηνοθετεί το ’21». Αφετηρία για την έκθεση αποτελεί η παρουσίαση δύο εμβληματικών έργων του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, που σχετίζονται με τον Ρομαντισμό και τον Φιλελληνισμό: «Οι Σφαγές της Χίου», έργο του 1824 και «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου», έργο του 1826.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι, αν και δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα, ο Ευγένιος Ντελακρουά (1798-1863) συγκινήθηκε από τον απόηχο του δράματος των δύο τραγικών εξεγέρσεων, όπως τον κατέγραψαν ο Ουγκό, ο Μπάιρον και άλλοι φιλέλληνες, μετατρέποντας τα έργα του σε σύμβολα της εξέγερσης των Ελλήνων.

Η έκθεση προτείνει μια πρωτότυπη ανάγνωση των δύο έργων του Ντελακρουά μέσα από αντίγραφα: το πρώτο σε φυσικό μέγεθος (περ. 4,5 Χ 3,5 μ.) από τον Ευάγγελο Ιωαννίδη, έργο με ιδιαίτερη ιστορική σημασία, που φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Χίου και το δεύτερο σε μια ενδιαφέρουσα εκδοχή από τον Δ. Βασιλείου, που βρίσκεται στο Ιστορικό Μουσείο Αθηνών.

H γενική γραμματέας του Δ.Σ. του Τελλογλείου, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Αλεξάνδρα Γουλάκη – Βουτυρά, αναφερόμενη στη έκθεση, διευκρίνισε ότι «Δεν πρόκειται για μια έκθεση φιλελληνικών  έργων του Ντελακρουά, ούτε για μια εικονογράφηση του αγώνα του ’21 ή μια εικαστική προσέγγιση της ζωγραφικής του ρομαντισμού»… «Πρόκειται για την ευφυΐα και δημιουργικότητα ενός μεγάλου καλλιτέχνη που κατορθώνει «σκηνοθετώντας» το θέμα θύτη – θύματος να ξεφεύγει από τη στενή εντοπιότητα, την περιστασιακή αναφορά και να μετατρέπει το έργο σε διαμαρτυρία που ενέχει την επικοινωνιακή δυναμική μιας αφίσας ή ακόμη ενός συμβόλου. Η έκθεση Ντελακρουά, ξεφεύγοντας από μια εικαστική ή ιστορική καθαρά ανάλυση, οδηγεί τον θεατή να ανακαλύψει τον τρόπο δημιουργίας, οργάνωσης, λειτουργίας και τελικά ακτινοβολίας ενός πολυσήμαντου έργου τέχνης».

Για την έκθεση μεταφέρονται από το Παρίσι και την Αθήνα πρωτότυπα έργα του Ντελακρουά, καθώς και το αντίγραφο των «Σφαγών της Χίου» του Ευάγγελου Ιωαννίδη από το Βυζαντινό Μουσείο Χίου. Ιδιαίτερη αξία, εκτός από τα ζωγραφικά έργα έχει το αρχειακό υλικό, οι εκδόσεις, τα αντικείμενα, τα χαρακτικά κ.λ.π. Έτσι παρουσιάζεται από τη βιβλιοθήκη Κοραή Χίου και το Μουσείο Αργέντη, αρχειακό υλικό για την καταστροφή της Χίου από δύο πλευρές: από την επιστολή του Κοραή προς τον Βαρβάκη, που εκλιπαρεί για την εξαγορά αιχμαλώτων, μαρτυρίες διασωθέντων, αλλά και το κείμενο-μαρτυρία του Βαχίτ Πασά, αυτού που εκτέλεσε την εντολή για τη βίαιη καταστολή των Χίων. Εκδόσεις του Μπάυρον, του Voutier, που είχε πιθανότατα στην κατοχή του ο Ντελακρουά, ενδυμασίες και συνοδευτικά αντικείμενα από το Μουσείο Delacroix στο Παρίσι, από το Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας, αποκαλύπτουν το υπόβαθρο της δημιουργίας των έργων. Χαρακτικά του Αγώνα με φιλελληνικά θέματα για άλλα σημαντικά γεγονότα (όρκος του Μπότσαρη, θάνατος του Μπότσαρη, έξοδος του Μεσολογγίου κτλ.), η πραγμάτευση του θέματος των Σφαγών από τον Χιώτη λόγιο Κωνσταντίνο Κανελλάκη και από τον Thomas Barker, αντίγραφο τοιχογραφίας για την έπαυλη στο Bath (Doric House), παρουσιάζουν άλλες εκδοχές του θέματος, αναδεικνύοντας τον Ντελακρουά ως τον αδιαμφισβήτητο υμνητή της ελληνικής Επανάστασης.

Μεγάλο επικό έργο της Βάνας Ξένου (1990) εμπνευσμένο από τις Σφαγές της Χίου του Ντελακρουά συμπληρώνει την έκθεση, παρουσιάζοντας έναν σύγχρονο ευρύ προβληματισμό για την αμφίδρομη σχέση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, την υπέρβαση στη χρήση ενός έργου του παρελθόντος και τη μετάλλαξή του σε νέα  δημιουργία.

Για την έκθεση συνεργάστηκαν οι εξής φορείς: Εθνικό Μουσείο Ευγένιου Ντελακρουά, Παρίσι, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, Κεντρική Βιβλιοθήκη ΑΠΘ (Συλλογή Τρικόγλου), Βιβλιοθήκη Κοραή Χίου – Μουσείο Αργέντη, Βυζαντινό Μουσείο Χίου (Εφορεία Αρχαιοτήτων Χίου), συλλέκτες και ιδιώτες.

Η έκθεση, η οποία τελεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής και Γαλλικής Προεδρίας της Δημοκρατίας, θα διαρκέσει από τις 18 Οκτωβρίου 2016 ως τις 31 Ιανουαρίου 2017 και τα εγκαίνια θα γίνουν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, την Τρίτη 18 Οκτωβρίου. H γενική γραμματέας του Δ.Σ. του Τελλογλείου, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Αλεξάνδρα Γουλάκη – Βουτυρά, έχει τη γενική ευθύνη της έκθεσης, ενώ στην προετοιμασία της συνεργάστηκαν οι, Θέμις Βελένη, Παναγιώτης Κουρνιάκος και  Χριστίνα Τσαγκάλια.

Κατερίνα Χουζούρη