Μυστική συνάντηση στην Αθήνα

Η νύχτα είχε απλώσει το σκοτάδι της πάνω από την πόλη. Μετά από λίγο απόλυτη ησυχία επικράτησε στα σπίτια των κατοίκων. Μόνο σε ένα σπίτι, αυτού του Δαμοκλή, έκαιγε ακόμα η φωτιά. Εκεί είχε συγκεντρωθεί μια ομάδα οργισμένων Αθηναίων, που συζητούσαν για επανάσταση. Πολλοί από αυτούς είχαν χάσει τα χωράφια τους και είχαν τεράστια χρέη. Οι τύραννοι Ιππίας και Ίππαρχος τους είχαν στερήσει τα υπάρχοντά τους. Γι΄ αυτό ήταν όλοι σήμερα μαζεμένοι εδώ. Για να βρουν μια λύση.

Το λόγο πρώτος πήρε ο Δαμοκλής:

– Αδέλφια μου Αθηναίοι, μαζευτήκαμε εδώ σήμερα για να βρούμε έναν τρόπο να διώξουμε τους τυράννους από την εξουσία. Μαζευτήκαμε στο δικό μου σπίτι γιατί νιώθω ότι φταίω κι εγώ για την τυραννία που μαστίζει αυτόν τον τόπο.

Όλοι όσοι ήταν μαζεμένοι γύρω του ξαφνιάστηκαν και ένα γρήγορο σούσουρο ακούστηκε. Όμως γρήγορα επικράτησε και πάλι η σιωπή. Ο Δαμοκλής συνέχισε:

– Μάλιστα, δυστυχώς, φταίω κι εγώ. Δεν είχαμε πάντα τυραννία στην Αθήνα. Πριν πολλά χρόνια, όταν το εμπόριο στην Αθήνα είχε μεγάλη ανάπτυξη, είχαμε ολιγαρχία. Κυβερνούσαν δηλαδή λίγοι πλούσιοι έμποροι, που επειδή απλά ένιωθαν πιο ισχυροί, πήραν την εξουσία από τους ευγενείς. Ακόμα και μεταξύ τους διαφωνούσαν. Τα πράγματα πήραν άσχημη τροπή. Οι ανάγκες του λαού όλο και αυξάνονταν. Και τότε ήταν που μας παρουσιάστηκε ο Πεισίστρατος σαν σωτήρας! Μας είχε υποσχεθεί ότι αν πάρει αυτός την εξουσία στα χέρια του όλα τα προβλήματα του λαού θα λυθούν! Και εγώ τον βοήθησα! Τον εμπιστεύτηκα! Και εγώ και μαζί μου πολλοί ακόμα Αθηναίοι! Και έτσι ο Πεισίστρατος έγινε τύραννος! Αλλά δεν περιμέναμε ότι η φιλοδοξία του θα τον έκανε τόσο σκληρό με τον λαό! Δεν περιμέναμε ότι δεν θα έδινε λόγο σε κανέναν για ό, τι κάνει! Ούτε περιμέναμε ότι το ίδιο σκληρά θα έκανε και τα παιδιά του, τον Ιππία και τον Ίππαρχο, τους νέους μας τυράννους. Αν συνεχίσουν να κυβερνάνε αυτοί, τότε η κατάσταση θα χειροτερέψει! Πρέπει να τους πάρουμε την εξουσία από τα χέρια!

Αυτά είπε ο Δαμοκλής και κοίταξε μες στα μάτια τους συμπολίτες του. Στο βλέμμα τους διέκρινε το θάρρος και την αποφασιστικότητα που προσδοκούσε. Ξαφνικά μια αδύναμη φωνή ακούστηκε και ένας γέροντας, που μέχρι τότε είχε μείνει σιωπηλός, πήρε το λόγο:

– Δαμοκλή, σωστά μίλησες. Θαυμάζω και εγώ και όλοι όσοι είμαστε εδώ την ειλικρίνεια και την ευθύτητα των λόγων σου. Όμως όπως και αν πράξουμε, πρέπει να προσέξουμε μην κάνουμε τα λάθη του παρελθόντος. Η Αθήνα έχει υποφέρει πολύ από τέτοια λάθη. Κανένα πολίτευμα δεν ήταν μέχρι τώρα προς συμφέρον του λαού. Τα πιο παλιά χρόνια, όλη τη δύναμη και την εξουσία την είχε ο βασιλιάς. Δεν κυβερνούσε βέβαια τελείως μόνος του, είχε και μια ομάδα σοφών και έμπειρων γερόντων να τον συμβουλεύει για τις αποφάσεις του. Μάλιστα, όταν είχε να ανακοινώσει κάτι σπουδαίο, καλούσε το λαό να συγκεντρωθεί στην αγορά, για να τον ακούσει. Όμως γρήγορα αυτό άλλαξε. Οι άνθρωποι άρχισαν να μαζεύονται στις πόλεις. Και έτσι κάποιοι που είχαν πολλά κτήματα, οι άριστοι όπως τους έλεγαν, παραμέρισαν το βασιλιά και πήραν αυτοί την εξουσία. Αυτό ήταν το αριστοκρατικό πολίτευμα. Ούτε αυτό όμως το πολίτευμα άντεξε στην Αθήνα. Οι άριστοι έχασαν κι αυτοί την εξουσία από τους ολίγους. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι πρέπει να προσέξουμε πρώτα από όλα, τι είδους πολίτευμα θέλουμε να επικρατήσει στην πόλη μας. Γιατί, όπως βλέπετε, όλα τα προηγούμενα πολιτεύματα απέτυχαν οικτρά να ικανοποιήσουν τον λαό.

Αυτά είπε ο γέροντας και κάθισε πάλι στη γωνιά του.

– Ακριβώς αυτό ήθελα να πω κι εγώ, σεβάσμιε γέροντα, μίλησε ένας άντρας δυνατά και αποφασιστικά. Το όνομά του ήταν Κλεισθένης. Ποιο πολίτευμα είναι αυτό που θα δώσει δύναμη και εξουσία, όχι σε έναν, όχι σε λίγους, αλλά σε ολόκληρο τον λαό; Ξέρουμε σίγουρα ότι η βασιλεία, η ολιγαρχία, η τυραννία απέτυχαν. Οπότε μόνο μια λύση υπάρχει: δημοκρατία. Μόλις γίνει η επανάσταση και διωχθούν οι τύραννοι, η εξουσία πρέπει να έρθει στα χέρια των πολιτών της Αθήνας. Και έτσι το πολίτευμα θα γίνει δημοκρατικό. Κι εγώ θα βοηθήσω όπως μπορώ, για να παραμείνει έτσι.

Ο Δαμοκλής, ακούγοντας με ενθουσιασμό αυτά τα λόγια, έδωσε το χέρι του στον Κλεισθένη και του είπε:

– Φίλε μου, μπορείς να μας βοηθήσεις να φέρουμε τη δημοκρατία στην πόλη μας: Γράψε νόμους, νόμους που να δίνουν δύναμη στον λαό, νόμους που να δίνουν την εξουσία στους πολλούς και όχι στους λίγους, νόμους που θα βοηθήσουν τη δημοκρατία να στεριώσει στην Αθήνα!

Η νύχτα προχωρούσε. Και οι Αθηναίοι, πιο αισιόδοξοι από ποτέ, άρχισαν να σχεδιάζουν την επανάσταση που θα έδιωχνε από την εξουσία τους τυράννους Ιππία και Ίππαρχο. Όλη τη νύχτα συζητούσαν. Μέχρι που άρχισε να χαράζει. Μυστικά, προσεχτικά, ένας-ένας οι πολίτες κατευθύνθηκαν προς τα σπίτια τους. Ήταν πολύ κουρασμένοι, αλλά χαμογελαστοί. Είχαν φέρει την Αθήνα ένα βήμα πιο κοντά στη δημοκρατία.

  Αλ. Σαββόπουλος

Στην παρακάτω παρουσίαση μπορείς να δεις λεπτομέρειες για την εξέλιξη των πολιτευμάτων στην Αρχαϊκή Ελλάδα.